نکات کلیدی
- استیبل‌کوین یه نوع ارز دیجیتاله که به یه دارایی دیگه، مثل ارزهای فیات یا فلزات گران‌بها، وابسته‌ست.
- استیبل‌کوین‌ها طوری طراحی شدن که قیمتشون نسبتاً ثابت بمونه تا کاربرا بتونن از ریسک‌های نوسانات رایج تو بازارهای کریپتو در امان باشن.
- سه نوع استیبل‌کوین وجود داره: با پشتوانه فیات، با پشتوانه کریپتو و الگوریتمی.
- به خاطر کاربرد عملی و ارزش بازار بزرگشون، قانون‌گذارا دارن استیبل‌کوین‌ها رو بیشتر زیر نظر می‌گیرن.
مقدمه
ارزهای دیجیتال همیشه پرنوسان نیستن. در واقع، استیبل‌کوین‌ها طوری طراحی شدن که قیمتشون ثابت بمونه. تو صنعتی که سکه‌ها و توکن‌ها می‌تونن یه شبه سقوط کنن، تقاضای زیادی برای ارزهایی هست که مزایای بلاک‌چین رو با توانایی دنبال کردن یه دارایی پایدارتر ترکیب کنن. اگه هنوز موقع معامله یا سرمایه‌گذاری از استیبل‌کوین‌ها استفاده نکردی، ارزشش رو داره که بیشتر درباره‌شون و مزایا و معایبشون بدونی.
استیبل‌کوین ارز دیجیتال چیست؟
استیبل‌کوین‌ها دارایی‌های دیجیتالی‌ان که ارزششون به ارزهای فیات یا دارایی‌های دیگه وابسته‌ست. مثلاً می‌تونی توکن‌هایی بخری که به دلار، یورو، ین، یا حتی طلا و نفت وصلن. استیبل‌کوین به صاحبش اجازه می‌ده سود و زیان رو قفل کنه و ارزش رو با یه قیمت ثابت تو شبکه‌های بلاک‌چین همتا به همتا منتقل کنه.
بیت‌کوین (BTC)، اتر (ETH) و بقیه آلت‌کوین‌ها همیشه پرنوسان بودن. با اینکه این برای سفته‌بازی کلی فرصت ایجاد می‌کنه، ولی معایبی هم داره. نوسانات باعث می‌شه استفاده از ارزهای دیجیتال برای پرداخت‌های روزمره سخت باشه. مثلاً، یه مغازه ممکنه امروز برای یه قهوه ۵ دلار بیت‌کوین بگیره، ولی فردا ببینه بیت‌کوینش ۵۰٪ کمتر ارزش داره. این باعث می‌شه برنامه‌ریزی و اداره کسب‌وکاری که پرداخت کریپتو قبول می‌کنه سخت بشه.
قبلاً، سرمایه‌گذارا و معامله‌گرای کریپتو هیچ راهی نداشتن که سودشون رو قفل کنن یا از نوسانات فرار کنن، مگر اینکه کریپتو رو به فیات تبدیل کنن. ساخت استیبل‌کوین‌ها یه راه‌حل ساده برای این مشکلات آورد. حالا می‌تونی به راحتی با استیبل‌کوین‌هایی مثل TrueUSD (TUSD) از نوسانات کریپتو وارد و خارج بشی.
استیبل‌کوین‌ها چطور کار می‌کنند؟
برای ساخت یه سکه که قیمت یا ارزش یه دارایی دیگه رو دنبال کنه، به یه مکانیزم وابستگی نیازه. چندتا راه برای این کار وجود داره، و بیشترشون به یه دارایی دیگه به عنوان وثیقه وابستن. بعضی روش‌ها موفق‌تر از بقیه بودن، ولی هنوز هیچ تضمینی برای وابستگی کامل وجود نداره.
استیبل‌کوین‌های با پشتوانه فیات
یه استیبل‌کوین با پشتوانه فیات، یه ارز فیات مثل دلار یا پوند رو به عنوان ذخیره نگه می‌داره. مثلاً، هر TUSD با ۱ دلار به عنوان وثیقه پشتیبانی می‌شه. کاربرا می‌تونن فیاتشون رو به استیبل‌کوین تبدیل کنن و برعکس، با نرخ وابسته.
استیبل‌کوین‌های با پشتوانه کریپتو
استیبل‌کوین‌های با پشتوانه کریپتو شبیه به اونایی که پشتوانه فیات دارن کار می‌کنن. ولی به جای دلار یا ارز دیگه، از ارزهای دیجیتال به عنوان وثیقه استفاده می‌شه. چون بازار کریپتو خیلی پرنوسانه، استیبل‌کوین‌های با پشتوانه کریپتو معمولاً ذخیره‌هاشون رو بیش از حد وثیقه می‌کنن تا جلوی نوسانات قیمت رو بگیرن.
استیبل‌کوین‌های با پشتوانه کریپتو از قراردادهای هوشمند برای مدیریت ساخت و سوزوندن استفاده می‌کنن. این باعث می‌شه فرآیند قابل اعتمادتر باشه، چون کاربرا می‌تونن قراردادها رو خودشون بررسی کنن. ولی بعضی از این استیبل‌کوین‌ها توسط سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (DAO) اداره می‌شن، که جامعه می‌تونه برای تغییرات تو پروژه رأی بده. تو این حالت، می‌تونی خودت درگیر بشی یا به DAO اعتماد کنی که بهترین تصمیم‌ها رو بگیره.
بیا یه مثال بزنیم. برای ساخت ۱۰۰ DAI که به دلار وابسته‌ست، باید ۱۵۰ دلار کریپتو به عنوان وثیقه ۱.۵ برابری بذاری. وقتی DAI رو گرفتی، می‌تونی هر جور بخوای ازش استفاده کنی. می‌تونی منتقلش کنی، سرمایه‌گذاریش کنی یا همین‌جوری نگهش داری. اگه بخوای وثیقه‌ت رو پس بگیری، باید ۱۰۰ DAI رو برگردونی. ولی اگه ارزش وثیقه‌ت از یه نسبت وثیقه خاص یا ارزش وام کمتر بشه، لیکویید می‌شه.
وقتی استیبل‌کوین زیر ۱ دلار باشه، مشوق‌هایی برای نگه‌دارنده‌ها درست می‌شه که استیبل‌کوینشون رو برای وثیقه برگردونن. این عرضه سکه رو کم می‌کنه و قیمت رو به ۱ دلار برمی‌گردونه. وقتی بالای ۱ دلاره، کاربرا تشویق می‌شن توکن بسازن، که عرضه رو زیاد می‌کنه و قیمت رو پایین میاره. DAI فقط یه مثاله، ولی همه استیبل‌کوین‌های با پشتوانه کریپتو به ترکیبی از تئوری بازی و الگوریتم‌های روی زنجیره وابستن تا قیمتشون پایدار بمونه.
استیبل‌کوین‌های الگوریتمی
استیبل‌کوین‌های الگوریتمی یه روش دیگه دارن و نیازی به ذخیره ندارن. به جاش، الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند عرضه توکن‌های صادرشده رو مدیریت می‌کنن. این مدل خیلی کمتر از استیبل‌کوین‌های با پشتوانه کریپتو یا فیاته و اجرای موفقش سخت‌تره.
در اصل، یه سیستم استیبل‌کوین الگوریتمی اگه قیمت از ارز فیاتی که دنبال می‌کنه پایین‌تر بیاد، عرضه توکن رو کم می‌کنه. این می‌تونه با قفل کردن تو استیکینگ، سوزوندن یا خرید دوباره انجام بشه. اگه قیمت از ارزش ارز فیات بالاتر بره، توکن‌های جدید وارد گردش می‌شن تا ارزش استیبل‌کوین رو پایین بیارن.
مزایای استیبل‌کوین‌ها چیست؟
استیبل‌کوین‌ها ابزارهای چندکاره و قدرتمندی برای سرمایه‌گذارا، معامله‌گرا و کاربرهای ارز دیجیتالن. نقاط قوت اصلیشون اینا هستن:
استیبل‌کوین‌ها برای پرداخت‌های روزمره استفاده می‌شن. کسب‌وکارها و آدما به ثبات اهمیت می‌دن. چون ارزهای دیجیتال پرنوسانن، برای پرداخت‌های روزمره زیاد استفاده نشدن. استیبل‌کوین‌های بزرگ سابقه خوبی تو حفظ وابستگیشون دارن، که باعث می‌شه برای استفاده روزانه مناسب باشن.
استیبل‌کوین‌ها مزایای بلاک‌چین رو دارن. می‌تونی یه استیبل‌کوین رو برای هرکسی تو دنیا که یه کیف‌پول کریپتوی سازگار داره (و می‌شه تو چند ثانیه رایگان ساخت) بفرستی. خرج کردن دوباره یا تراکنش‌های جعلی هم تقریباً غیرممکنه. این ویژگی‌ها استیبل‌کوین‌ها رو خیلی چندکاره می‌کنه.
استیبل‌کوین‌ها برای معامله‌گرا و سرمایه‌گذارا می‌تونن برای محافظت از پرتفوی‌شون استفاده بشن. اختصاص دادن یه درصد مشخص از پرتفوی به استیبل‌کوین‌ها یه راه مؤثر برای کم کردن ریسک کلی‌یه. پرتفوی‌ت کلاً تو برابر نوسانات قیمت بازار مقاوم‌تر می‌شه، و اگه فرصت خوبی پیش بیاد، پول آماده داری. می‌تونی تو افت بازار کریپتو رو به استیبل‌کوین بفروشی و بعداً با قیمت پایین‌تر دوباره بخری (یعنی شورت کردن). استیبل‌کوین‌ها بهت اجازه می‌دن راحت وارد و خارج موقعیت‌ها بشی، بدون اینکه لازم باشه پول رو از زنجیره بکشی بیرون.
معایب استیبل‌کوین‌ها چیست؟
با وجود پتانسیلشون برای حمایت از پذیرش گسترده ارز دیجیتال، استیبل‌کوین‌ها هنوز محدودیت‌هایی دارن:
استیبل‌کوین‌ها تضمینی برای حفظ وابستگیشون ندارن. با اینکه بعضی پروژه‌های بزرگ سابقه خوبی دارن، کلی پروژه هم بودن که شکست خوردن. وقتی یه استیبل‌کوین مدام تو حفظ وابستگیش مشکل داره، می‌تونه ارزشش رو حسابی از دست بده.
کمبود شفافیت. همه استیبل‌کوین‌ها حسابرسی کامل عمومی منتشر نمی‌کنن و خیلی‌هاشون فقط گواهی‌های منظم می‌دن. این گواهی‌ها رو حسابدارهای خصوصی از طرف صادرکننده‌های استیبل‌کوین انجام می‌دن.
استیبل‌کوین‌های با وثیقه فیات معمولاً متمرکزتر از بقیه ارزهای دیجیتالن. یه نهاد مرکزی وثیقه رو نگه می‌داره و ممکنه تابع قوانین مالی خارجی باشه. این بهشون کنترل زیادی روی سکه می‌ده. باید به صادرکننده اعتماد کنی که ذخیره‌ای که ادعا می‌کنه رو واقعاً داره.
سکه‌های با وثیقه کریپتو و بدون وثیقه به شدت به جامعه‌شون وابستن تا کار کنن. داشتن مکانیزم‌های حکومتی باز تو پروژه‌های کریپتو معموله، یعنی کاربرا تو توسعه و اداره هر پروژه حرف دارن. برای همین، باید خودت درگیر بشی یا به توسعه‌دهنده‌ها و جامعه اعتماد کنی که پروژه رو مسئولانه اداره کنن.
نمونه‌های استیبل‌کوین
استیبل‌کوین با پشتوانه کریپتو: MakerDAO (DAI)
DAI یه استیبل‌کوین با پشتوانه کریپتوعه که روی اتریوم ارزش دلار رو دنبال می‌کنه. این سکه توسط جامعه MakerDAO اداره می‌شه که توکن حکومتی MKR رو دارن. می‌تونی با MKR پیشنهادهایی بسازی و برای تغییر پروژه رأی بدی. DAI برای مقابله با نوسانات کریپتو بیش از حد وثیقه داره، و کاربرا وارد موقعیت‌های بدهی وثیقه‌دار (CDP) می‌شن که وثیقه‌شون رو مدیریت می‌کنه. کل این فرآیند با قراردادهای هوشمند اجرا می‌شه.
استیبل‌کوین با پشتوانه فیات: TrueUSD (TUSD)
TUSD یه استیبل‌کوین وابسته به دلار با قابلیت تأیید مستقلانه. این اولین استیبل‌کوینی بود که ساختش رو با تأیید آنی روی زنجیره از ذخایر دلار خارج از زنجیره به صورت برنامه‌ریزی‌شده کنترل کرد. ذخایر TUSD با استفاده از Chainlink Proof of Reserve نظارت می‌شن تا نگه‌دارنده‌ها بتونن خودشون تأیید کنن که TUSDشون با دلار ذخیره‌شده پشتیبانی می‌شه.
آیا استیبل‌کوین‌ها قانون‌گذاری شدند؟
استیبل‌کوین‌ها به خاطر ترکیب خاصشون از فیات و کریپتو توجه قانون‌گذارای سراسر دنیا رو جلب کردن. چون برای حفظ قیمت ثابت طراحی شدن، برای چیزایی غیر از سفته‌بازی هم کاربرد دارن. می‌تونن تراکنش‌های سریع بین‌المللی با هزینه کم رو هم آسون کنن. بعضی کشورها حتی دارن آزمایش می‌کنن که استیبل‌کوین‌های خودشون رو بسازن. چون استیبل‌کوین یه نوع ارز دیجیتاله، احتمالاً تابع همون قوانین کریپتو تو حوزه قضایی محل زندگی‌ت می‌شه. صدور استیبل‌کوین با ذخایر فیات ممکنه نیاز به تأیید قانونی هم داشته باشه.
نظرات پایانی
این روزا سخت می‌شه سرمایه‌گذار یا معامله‌گری پیدا کرد که یه زمانی استیبل‌کوین نداشته باشه. استیبل‌کوین‌ها معمولاً تو صرافی‌های کریپتو نگه داشته می‌شن تا معامله‌گرا بتونن سریع از فرصت‌های جدید بازار استفاده کنن. برای وارد و خارج شدن از موقعیت‌ها بدون نیاز به تبدیل به فیات هم خیلی به‌دردبخورن. غیر از معامله و سرمایه‌گذاری، استیبل‌کوین‌ها برای پرداخت‌ها و انتقال‌های بین‌المللی هم استفاده می‌شن.
با اینکه جزء جدایی‌ناپذیر کریپتو هستن و یه سیستم مالی جدید رو ممکن کردن، نباید ریسک‌هاشون رو دست‌کم بگیری. پروژه‌های استیبل‌کوینی دیدیم که وابستگیشون خراب شده، ذخایرشون غیبشون زده یا باهاشون دعوای حقوقی راه افتاده. پس با اینکه استیبل‌کوین‌ها ابزارهای خیلی چندکاره‌ان، یادت باشه که هنوزم ارز دیجیتالن و ریسک‌های مشابهی دارن. می‌تونی با متنوع کردن پرتفوی‌ت ریسک‌ها رو کم کنی، ولی حتماً قبل از سرمایه‌گذاری یا معامله خودت تحقیق کن و بیشتر از چیزی که می‌تونی از دست بدی سرمایه نذار.
